Εικόνες από... παρελθούσες εκλογές

Αναδρομικά... ΕΠΙΚΑΙΡΑ

Του Γιάννη Αν. ΛΟΥΚΑ

Όλα τριγύρω αλλάζουνε
κι όλα τα ίδια μένουν.

Στίχοι: Μανώλης Ρασούλης
Μουσική: Βάσω Αλαγιάννη
Ερμηνεία: Νίκος Παπάζογλου
Άλμπουμ: Χαράτσι (1984)

Αγαπητοί φίλοι,

Για την τελευταία ημέρα της προεκλογικής περιόδου επέλεξα να γράψω ένα άρθρο, που δεν είναι προ-εκλογικό αλλά παλαιο-εκλογικό, καθώς θα προσπαθήσω να θυμηθώ τι έχει αλλάξει και τι έχει μείνει ίδιο σε σχέση με παλιότερες εκλογές, που εγώ έζησα και ενδεχομένως εσείς μπορείτε να προσθέσετε και άλλα στοιχεία. Το σημείο αφετηρίας αποτελεί για μένα η μεταπολίτευση του ’74, καθώς από εκεί και μετά ξεκινούν οι... εκλογικές μου αναμνήσεις, ενώ θυμάμαι αμυδρά και ένα δημοψήφισμα επί δικτατορίας, αλλά νομίζω ότι αυτό είναι από άλλο σήριαλ...

Ο στρατός

Για πολλές δεκαετίες φαντάροι και εκλογές ήταν αλληλένδετα, καθώς ήταν η μοναδική ευκαιρία για μας, τα παιδιά της Αράχωβας, να δούμε από κοντά στρατιώτες. Όταν λοιπόν κατέφθαναν τα ΡΕΟ ή τα ΤΖΕΙΜΣ με το στρατό έπεφτε “σύρμα” και γενική ειδοποίηση σ’ όλους τους μαχαλάδες και σε λίγο ήμασταν μαζεμένοι έξω από τα σχολεία για να τους χαζέψουμε. Προτιμούσαμε το Δημοτικό, όπου μπορούσαμε να τους δούμε από κοντά, αφού στο Γυμνάσιο μεσολαβούσε το προαύλιο. Μάλιστα ο οπλισμένος σκοπός αποκτούσε μυθικές διαστάσεις στα παιδικά μας μάτια. Η απομυθοποίηση ήρθε για μένα στις βουλευτικές εκλογές του 1989, όταν ως λοχίας ήμουν υπεύθυνος σε ένα σχολείο στις Αχαρνές (Μενίδι), με κύρια έγνοια τη διαφύλαξη των όπλων και των πυρομαχικών μέσα στο σχολείο με πλήθος κόσμου.

Τα εκλογικά βιβλιάρια

Η έκδοση του εκλογικού βιβλιαρίου σήμαινε και την ενηλικίωση του εφήβου και επομένως ήταν ένας σημαντικός σταθμός στη ζωή του. Οι σφραγίδες, οι υπογραφές του δικαστικού αντιπροσώπου, η προσθήκη σελίδων κλπ, έδιναν μια μεγαλύτερη επισημότητα στη διαδικασία. Επίσης χρησίμευε και ως στατιστικό στοιχείο (ημερομηνίες και χρονολογίες εκλογών, είδος εκλογών κλπ).

Οι πολλές λευκές σελίδες σήμαιναν «ατίθασα νιάτα», ενώ οι πολλές συμπληρωμένες και σφραγισμένες έδειχναν «περήφανα γηρατειά». Δεν ξέρω γιατί, αλλά μου ήρθε συνειρμικά στο νου το εξαιρετικό ποίημα του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη «ΚΕΡΙΑ», όπου ο άνθρωπος τοποθετείται ανάμεσα στα αναμμένα κεριά του μέλλοντός του και στα σβηστά του παρελθόντος του. (Σας συνιστώ να το (ξανά-) διαβάσετε ή να το δημοσιεύσει κάποια στιγμή ο ΝΤΕΛΑΛΗΣ).

Τα εκλογικά τμήματα

Όπως τα παλιά σχολεία, έτσι και τα εκλογικά τμήματα ήταν παλιότερα χωρισμένα σε ανδρών και γυναικών, με αποτέλεσμα το Γυμνάσιο να “γυναικοκρατείται” και το Δημοτικό να “ανδροκρατείται”, αν δεν κάνω λάθος.

Η μετάδοση των εκλογικών αποτελεσμάτων

Την εποχή εκείνη τα αποτελέσματα αποστέλλονταν στη Νομαρχία επισήμως μέσω του ΟΤΕ με τηλεγραφήματα. Έτσι την ημέρα των εκλογών...

...θυμάμαι το κατάστημα του ΟΤΕ (που τότε βρισκόταν στο σημερινό ιατρείο της Γιαννούλας) να είναι ανοιχτό σχεδόν μέχρι το άλλο πρωί.

Αυτές είναι κάπως πρόχειρα μερικές σκόρπιες εικόνες που φέρνει η μνήμη μου από τη διαδικασία διεξαγωγής των εκλογών. Κάποιες σκηνές άγριων και πρωτόγονων γηπεδικών μετεκλογικών πανηγυρισμών που έχω δει, προτιμώ και προσπαθώ να τις ξεχάσω…

Ομοιότητες

• Μια διαχρονική ομοιότητα και σταθερή αξία στο χρόνο, είναι η χαρά των μαθητών (άραγε και κάποιων εκπαιδευτικών;) για το κλείσιμο των σχολείων.
• Μια άλλη, η αθρόα προσέλευση των Εν Αθήναις Αραχωβιτών με αποτέλεσμα να ξαναβρίσκονται φίλοι και συγγενείς (ίσως μετά από πολύν καιρό)
• Αλλά και κάποιοι ηλικιωμένοι που δε βγαίνουν πλέον στην Αγορά ή δεν πηγαίνουν πια στην εκκλησία, επιλέγουν ή παροτρύνονται να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα. Ας μην το κατακρίνουμε, καθώς δεν ζούμε ούτε στην περίοδο του Καιάδα, ούτε στην εποχή του Γεροντόβραχου…
• Γενικά η κύρια και σπουδαία ομοιότητα είναι ότι μετατρέπουμε μια απρόσωπη και διεκπεραιωτική εκλογική διαδικασία (όπως γίνεται στις χώρες του εξωτερικού) σε ένα κοινωνικό και κοινοτικό γεγονός με ανθρώπινη επαφή, με εντάσεις αλλά και με συμφιλίωση από την επαύριο των εκλογών.

Κράτησα για επίλογο μια χαρακτηριστική σκηνή των εκλογών του παρελθόντος, την οποία έζησα στο καφενείο του πατέρα μου και φυσικά είναι αδύνατον να επαναληφθεί και για το λόγο αυτό σας την περιγράφω. Την αφιερώνω στον καλό, αξιόλογο και ευαίσθητο φίλο και λάτρη του παλιού αυτού καφενείου (για το οποίο συζητάμε συχνά), χωρίς να αναφέρω το όνομά του, καθώς είναι υποψήφιος και μέχρι αύριο όλα παρεξηγούνται, ο ίδιος όμως θα καταλάβει την αφιέρωση, η οποία περιλαμβάνει και αρώματα, ίσως την πιο ισχυρή αίσθηση, που ανασύρει αναμνήσεις.

Η ημέρα της ποτοαπαγόρευσης

Κατά την ημέρα των εκλογών (και λόγω των έντονων πολιτικών και κομματικών παθών που επικρατούσαν), απαγορευόταν αυστηρά η κατανάλωση αλκοόλ. Μάλιστα νομίζω ότι και τα καφενεία έπρεπε να είναι κλειστά την ημέρα εκείνη προς αποφυγή παρατράγουδων (μπορεί να μας παραξενεύουν κάποια πράγματα σήμερα, αλλά κάθε εποχή πρέπει να κρίνεται με τα δικά της μέτρα).

Το Πρακτορείο των ΚΤΕΛ όμως εξαιρείτο και ήταν ανοιχτό, καθώς οι ετεροδημότες έπρεπε να επιστρέψουν. Φυσικά “η απαγόρευσις διαθέσεως οινοπνευματωδών ποτών” ήταν μια αυστηρότατη αστυνομική διάταξη για τους πάντες με συνέπειες για τους παραβάτες.

Έτσι λοιπόν την ημέρα κάποιων εκλογών που πλησίασα (μικρός τότε εγώ) το νεροχύτη- γούρνα που είχαν τα παλιά καφενεία για τα άπλυτα ποτήρια και φλιτζάνια, παρατήρησα μια διαφορά: μερικά χρησιμοποιημένα φλιτζάνια δεν είχαν το χαρακτηριστικό κατακάθι του ελληνικού καφέ, αλλά έδειχναν καθαρά. Προς στιγμήν νόμισα ότι είχαν πλυθεί και τοποθετηθεί σε λάθος θέση. Όταν όμως τα πλησίασα στη μύτη μου είχαν τη χαρακτηριστική οσμή του ούζου και του τσίπουρου. Δεν κατάλαβα το γιατί, αλλά ούτε και ρώτησα, απλά παρατήρησα από μακριά και κατάλαβα στη συνέχεια ότι, ειδικά για εκείνη την ημέρα και για κάποιους ελάχιστους χαρακτηριστικούς πελάτες, είχε επιλεγεί η μέθοδος της «απόκρυψης και παραλλαγής»: ο καφές γι αυτούς δεν ήταν ούτε ζεστός, ούτε καφέ χρώματος αλλά ένα στιγμιαίο ουζάκι ή τσιπουράκι στα όρθια, που κρυβόταν επιμελημένα μέσα στο αδιαφανές πορσελάνινο φλιτζανάκι, καθώς ο καφές επιτρεπόταν. Βέβαια όλα αυτά κατ’ εξαίρεση για κάποιους ¨τσιπουριακούς¨, που (δυστυχώς) δεν θα μπορούσαν να αντέξουν τη στέρηση αυτή... Τώρα που το σκέφτομαι βέβαια, νομίζω ότι ένα αγνό τσιπουράκι είναι εξαιρετικά ακίνδυνο σε σύγκριση με την αδίστακτη πλύση εγκεφάλου που υφιστάμεθα σήμερα και μάλιστα απολύτως νόμιμα και χωρίς καμιά απαγόρευση ή περιορισμό.

Αγαπητοί συμπατριώτες, συνδημότες και γενικώς αξιότιμο εκλογικό σώμα,

Αποκάλυψα μετά από πολλές δεκαετίες μια παρανομία της τότε εκλογικής διαδικασίας, που «διαπράχθηκε» σε μια άλλη Αράχωβα που οι περισσότεροι νοσταλγούμε. Ελπίζω αυτό να μην προκαλέσει τη σύσταση καμιάς «εξεταστικής των πραγμάτων (ή... των πιομάτων) επιτροπής», καθώς επίσης να μην αμφισβητηθεί και το εκλογικό αποτέλεσμα και χρειασθεί να ξαναγράψουμε την ιστορία.

Στην εξαιρετική εκείνη δε περίπτωσιν κατά την οποίαν η παράνομος οινοποσία ήθελε χαρακτηρισθεί ως ποινικώς κολάσιμος πράξις, επικαλούμαι λόγους παραγραφής, χώρια που πολλοί από τους πρωταγωνιστές του σκανδάλου δεν είναι πλέον εγγεγραμμένοι εις τους εκλογικούς καταλόγους...

Καλή Ψήφο! (με το βλέμμα στο μέλλον και τις ρίζες μας στο παρελθόν).

Με εκτίμηση
ΙΑΛ